مرور فیلم دِرِساژ؛ نفی اقتدار

گلسا دختری ۱۶ ساله است که به همراه خانواده‌اش در مهرشهر زندگی می‌کند. او بیشتر اوقات خود را با گروهی از دوستانش می‌گذراند. یک روز آنها تصمیم می‌گیرند تا دست به اقدامی بزنند؛ اقدامی که پیامد‌های غیرمنتظره‌ای در پی خواهد داشت. اتفاقاتی که رخ می‌دهد، از اساس دیدگاه گلسا نسبت به زندگی را تغییر می‌دهد. این خلاصه‌ای از داستان فیلم درساژ است؛ فیلمی از پویا بادکوبه که در مجموع کاندید و برنده بیش از ۲۰ جایزه ایرانی و بین‌المللی است. درامی در مورد زندگی جوانان که با به تصویر کشیدن اختلاف طبقاتی در جامعه، قشر‌های متوسط و بالای جامعه را مورد نقد اخلاقی قرار می‌دهد و از این رهگذر به اختلاف بین نسل‌ها می‌پردازد. فیلم در مهرشهر اتفاق می‌افتد، در نزدیکی کرج که در آن ویلا‌های بزرگ هزار تا دو هزار متری به فاصله اندکی تا خانه‌های آپارتمانی کوچک اطرافشان قرار گرفته‌اند که خود نمادی از تضاد طبقاتی است. گلسا به عنوان دختری سرسخت در برابر روزمرگی و خواسته‌های زندگی طبقه متوسطی خانواده خود ایستاده و واکنش‌های عصیانگرایانه را به نمایش می‌گذارد. یکی از این واکنش‌ها، بی‌تفاوتی پیرامون گفته‌های خانواده‌ای است که مرتب اعتقاد دارند بهترین را برای فرزند خود می‌خواهند و این بی‌تفاوتی با گوش دادن به موسیقی با هدفون در جای جای فیلم مشاهده می‌شود. گلسا به عنوان یک ضدقهرمان، رابطه سطحی دوستان و خانواده خود با محیط پیرامون را نشان می‌دهد؛ دختری که تلاش می‌کند از معمولی زندگی کردن و معمولی شدن فرار کند.

از طرفی دِرِساژ نامی است که هوشمندانه انتخاب شده و با موضوع فیلم انطباق دارد. درساژ رشته‌ای در ورزش سوارکاری است که در آن سوار، اسب خود را به اجرای مجموعه حرکات دقیق با ترتیب و زمان‌بندی مشخصی وامی‌دارد تا میزان هماهنگی خود با اسب و آزمودگی حیوان را نشان دهد. اسب‌های درساژ به جای اینکه در طبیعت و دشت مورد تمرین قرار بگیرند فقط در میدان‌های مخصوص با سوارکار خود تمرین می‌کنند. در واقع اسب‌های درساژ محکومند تا به جای طبیعت صرفا در محیطی ایزوله تحت آموزش‌هایی خاص قرار بگیرند؛ مساله‌ای که نقش اول فیلم علیه آن طغیان می‌کند. بدین ترتیب شخصیت اصلی فیلم درساژ دنبال برهم زدن این قاعده است و خود نیز با رویکردی نظم گریزانه به زندگی در جهت نفی هرگونه اقتدار گام بر می‌دارد.

دختری که عاشق دویدن ولی نه در میدان‌های مخصوصی که برایش از قبل در نظر گرفته‌اند بلکه در میدان‌های یکه‌تازی و سرکشی است. فیلم به‌طور خلاصه قرار است روایتگر داستان نسلی باشد که متفاوت از سبک و سیاق دهه‌های گذشته در ایران، زندگی خود را پیش گرفته است. نسل نوجوانی که می‌خواهند متفاوت از دیگران باشند و زندگی خودشان را با آرزو‌ها و خواسته‌های‌شان پیش ببرند. درساژ روایتگر داستان نسل نوجوان ایران است که دنیای‌شان کمتر درک شده و یاغی‌تر از نسل گذشته به‌شمار می‌روند. بیشتر قصه در یک مانژ سوارکاری می‌گذرد که گلسا در آنجا متوجه همدلی کارگر در اصطبل (باسط رضایی) می‌شود. او تنها کسی است که متوجه متفاوت بودن گلسا می‌شود و طغیان درونی او را درک می‌کند.

دوربین نیز در جای جای فیلم بر بی‌قراری دختر تاکید دارد؛ بخصوص در صحنه‌های دویدن او در طول خیابان. گلسا مثل یک دونده استقامت مسیر پرفراز و نشیب دوران نوجوانی‌اش را می‌دود آن هم به تنهایی. دختر شورشی در فیلم هرگز مرعوب نمی‌شود و تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد و به راه آرمانش می‌رود. شخصیت گلسا (با بازی نگار مقدم) بی‌تردید بهترین شخصیت فیلم است و با ارائه یک بازی درونگرا توجه مخاطب را به خود جلب می‌کند. پویا بادکوبه در اولین اثر بلند سینمایی‌اش با جسارت به سراغ عمیق‌ترین لایه‌های دنیای پرتنش نوجوانان امروزی رفته و سعی کرده تصویر درستی از این دنیای رمز آلود ترسیم کند. درساژ توانسته با سوژه نسبتا بدیع خود، جامعه ایران، نوجوانان و تضاد طبقاتی حاکم بر آن را به تصویر بکشد و کاری کند که با اثری قابل تامل مواجه باشیم.

فیلم دِرِساژ

کارگردان: پویا بادکوبه

نویسنده: حامد رجبی

بازیگران: نگار مقدم، شبنم مقدمی، علی مصفا، هوشنگ توکلی، یسنا میرطهماسب، به‌آفرید غفاریان

سال ساخت: ۱۳۹۶