تعاونی، مدلی از مشارکت شفاف دولت و مردم در توسعه و آبادانی منطقهای
مقدمه ضروری اعتمادعمومی مشارکت فعالانه مردم و شفافیت در تمام سطوح اجرایی و نظارتی است.
امروزه پس از گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی و پیادهسازی و امتحان مدلهای مختلف اجرایی در کشور و در آغاز پنجمین دهه انقلاب، اعتماد عمومی یکی از مهمترین مواردی است که نیازمند توجه ویژه در عرصه اجتماعی است.
اعتماد عمومی جز با مشارکت فعالانه مردم و شفافیت در تمام سطوح اجرایی و نظارتی میسر نخواهد شد. همچنین شفافیت و نیز نظارت به صورت دستوری و آییننامهای راهگشا نبوده و نیازمند نظارت همگانی و عموم مردم است که نتیجه آن افزایش پاسخگویی، شایستهگزینی وکاهش فساد خواهد بود.
در دنیای امروز رشد فناوریها و ابزارهای ارتباطی باعث افزایش دسترسی مردم به اطلاعات و نظارت هرچه بیشتر آنها در سطوح مختلف شده است. موضوعی که در ایران اسلامی نیز فرصتی فراهم کرده تا بیشازپیش در راستای افزایش شفافیت و ترمیم سرمایه اجتماعی گامهای موثری برداشته شود.
تعاونیها به عنوان یکی از مهمترین ساختارهای حقوقی برای تشریک مساعی مردمی، با امکان ایجاد زیرساختهای فناورانه و با توجه به ساختار و ماهیت مشارکتی آنها باید بیش از گذشته در مسیر شفافیت قدم برداشته و اعتماد عمومی را جلب کنند. در نتیجه میتوانند ساختاری در راستای کسب ارزشهای اقتصادی و اجتماعی توام با توزیع عادلانه ثروت ایجاد کنند.
در همین راستا معاونت تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مهمترین برنامههای خود را در مسیر اهداف ذیل و در راستای شفافسازی هرچه بیشتر در حوزه تعاون تعریف کرده است:
۱) حق دسترسی آزاد اعضا بر اطلاعات تعاونیهای خود و امکان نظارت آنها بر عملکرد تعاونی
۲) اصلاح مشکلات ساختاری در بخش تعاون
۳) مشارکت اعضا در مدیریت تعاونی و بخش تعاون
۴) پاسخگویی بیشتر اعضای هیاتمدیره تعاونیها و مسئولان بخش تعاون
لذا معاونت تعاون در گام نخست در نظر دارد سامانه جامع هوشمند بخش تعاون را مبتنی بر موارد فوق راهاندازی کند که تاکنون بخش مطالعاتی طرح از قبیل بررسی شاخصها و آسیبشناسی سامانههای موجود انجام شده و مرحله طراحی و اجرا نیز در حال انجام است. با اجرای این طرح نظارت بیشتر و بهتر اعضای تعاونیها و نیز سایر مردم بر تعاونیها ممکن شده و باعث کنترل و نظارت بر جریان اقتصادی تعاونیها میشود. فواید این سامانه محدود به همین موارد نبوده و با ایجاد امکان نظارت و حضور فعال اعضا، انتظار میرود تا برنامهریزیها و تصمیمگیریها در هر تعاونی با استفاده از نظارت و خردجمعی در مسیر تعالی بیش از پیش قرار گیرد.
به کمک این سامانه، با تقارن اطلاعات در میان اعضای تعاونیها امکان ایجاد رانت و فسادهای احتمالی تا حد مطلوبی از بین خواهد رفت و راهکاری عملی برای پیشگیری از این موارد در تعاونیها میسر شده و مشکلات ناشی از ضعف نظارتی با مشارکت فعالانه مردم مرتفع خواهد شد. از دیگر ویژگیهای این سامانه مشارکت تعاونیها و اعضای آنها در کلیه فرایندهای بخش تعاون است که بستری کمهزینه، کارآمد و سریع در حل مسائل، چالشها و تدوین مدبرانه مقررات خواهد بود. در نهایت، شفافیت سبب کاهش اقدامات و هزینههای غیرضروری از جمله جلسات، نشستها، تصمیمات و مبادلات خواهد شد.
لازم به ذکر است، شفافیت بخش تعاون در سطوح مختلف، در میانمدت و طولانیمدت اثرات قابل توجهی در افکار عمومی و نیز بهرهوری حوزه تعاون خواهد داشت. در نتیجه میتوان در قالب مدل تعاونی، مشارکت مردم و دولت را به خصوص در توسعه و آبادانی منطقهای تسهیل کرد.
خلاصه کلام آنکه اعتماد عمومی پایه و اساس شکلگیری تعاونیها به عنوان یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی هر کشور است. این اعتماد عمومی جز با نظارت خود مردم در همه سطوح و به بیان دیگر ایجاد شفافیت در تمامی عرصهها میسر نیست. معاونت تعاون با راهاندازی سامانه جامع هوشمند تعاونیها در نظر دارد این امکان را مهیا کرده و موجب ارتقای مشارکت مردم در حوزه تعاون و پیشرفت هرچه بیشتر تعاونیها در عرصه اقتصادی کشور شود.