یکی گزارش میدهد و یکی انکار میکند
سوخت خودروهای سنگین و نیروگاههای تهران عامل اصلی آلایندگی هوا عنوان میشود اما مسئولان مربوطه حاضر به پذیرفتن آن نیستند
مرکز ملی هوا و تغییراقلیم سازمان حفاظت محیطزیست، از استاندارد نبودن بنزین در ۲۱ جایگاه آزمایششده در تهران و البرز و همچنین تطابق نداشتن سوخت نیروگاههای پایتخت مانند نیروگاه «ری»، «شهدای پاکدشت»، «منتظرقائم» و «شهید رجایی» با استاندارد ملی خبر داد. اما نماینده وزارت نفت ، این گزارشها را رد میکند و معتقد است ۸۵ درصد نفتگاز تحویلی به نیروگاهها دارای استاندارد یورو است. روزنامه پیام ما در گزارشی به این اختلاف عجیب در میان نهادها و مدیران دولتی مستقر پرداخته است.
با فرارسیدن نیمه دوم سال و با مصرف بیشتر سوختهای فسیلی، پایداری جوی، وارونگی دما و نبود بارش آلودگی هوا دوباره کابوس کلانشهرهای ایران شد. آذرماه امسال یکی از آلودهترین دوران در تهران و سایر شهرها بود.
تمرکز بالای انتشار آلایندهها در جنوبغرب تهران
احمد طاهری، مدیرکل مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت از محیط زیست در سیزدهمین جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا در ۱۲ آذرگزارشی از روند تغییرات آلودگی هوا از یکم تا پنجم آذر میدهد و میگوید: «افزایش تولید آلایندگی در داخل شهر مطابق با افزایش آنها در خارج از شهر تهران است. درواقع، این آلایندگی در خارج از تهران تولید میشود و سپس به داخل شهر گسترش پیدا میکند. در تصاویر ماهوارهای یکی از ماهوارههای اتحادیه اروپا نقاط با تمرکز بالای انتشار مشخص شده است. این نقاط شامل نیروگاه ری، نیروگاه دماوند(شهدای پاکدشت) و محدودههای خارج از شهر تهران، یعنی جنوبغرب آن است.»
او معتقد است: «این انتشار بالا نتیجه مصرف سوخت غیراستاندارد، فعالیت شهرکها و واحدهای صنعتی در آن محدوده، پسماندسوزی و همچنین، حجم بالای تردد ناوگان دیزلی در بزرگراه آزادگان باشد.»
غیراستاندارد بودن میزان سولفور سوخت نیروگاههای تهران
طاهری از نمونهبرداری از ۲۱ جایگاه در استانهای تهران و البرز خبر میدهد: «این نمونهبرداریها از ابتدای مهرماه انجام شد. مقادیر سولفور و آروماتیک تقریباً در تمام موارد در محدوده استاندارد بود، اما میزان بنزن استاندارد نبود و بین ۱۷ تا ۸۸ درصد از مقدار مجاز انحراف داشت. همچنین، برای گازوئیل ۹ نمونه از ۱۰ نمونه با استاندارد یورو ۴ مطابقت داشت، اما در جایگاه اتوبوسرانی استان البرز، مقدار سولفور حدود ۴۰ برابر بیش از حد مجاز بود.»
او درباره نتایج نمونهبرداری از مخازن سوخت نیروگاههای ری، شهدای پاکدشت، پرند، منتظر قائم و شهیدرجایی میگوید: «تقریباً در تمام موارد، میزان سولفور سوخت این نیروگاهها با استاندارد ملی(۵۰ میلیگرم بر کیلوگرم) مطابقت نداشت. نیروگاه دماوند با ۱۰ برابر بیش از حد مجاز(۵۳۰ میلیگرم بر کیلوگرم)، کمترین انحراف و نیروگاه منتظرقائم با حدود ۱۰۰ برابر بیش از حد مجاز (شش هزار و ۴۹۵ میلیگرم بر کیلوگرم)، بیشترین انحراف را از حدود استاندارد ملی داشتند.»
رئیس مرکز ملی هوا و تغییراقلیم سازمان حفاظت محیطزیست درباره نمونهبرداری از مخازن مازوت میگوید: «حد مجاز حدود هشت هزار پیپیام است، اما در نیروگاه منتظر قائم با سوخت ATR (مازوت کمسولفور)، حدود ۲۰ درصد انحراف از میزان استاندارد و در نیروگاه شهیدرجایی با مازوت معمولی حدود ۳۰۰ درصد انحراف از میزان استاندارد وجود داشت.»
کیفیت ۸۳ درصد بنزین مطابق با استاندارد نیست
«انوشه رحمانی»، نماینده سازمان ملی استاندارد، درباره سهم موارد مختلف در آلودگی هوا میگوید: «براساس آمار، بیشترین آلایندگی را کامیون، کامیونت و اتوبوسها در بحث ذرات معلق دارند. شاید بهتر است بهجای اینکه تمرکز روی خودروی سواری باشد، روی خودروهای سنگین متمرکز شویم. همچنین این آمار نشان میدهد صنایع و پالایشگاهها بالاترین سهم را در تولید آلایندهها دارند.»
او درباره گزارش ملی استاندارد از کیفیت سوخت میگوید: «براساس این گزارش با آنکه از سال ۱۳۸۳ بنزین مشمول استاندارد اجباری شده است، اما ۸۳ درصد این سوخت با استاندارد مطابقت ندارد و فقط ۱۷ درصد آن منطبق است. همچنین، حدود ۴۰ درصد از گازوئیل و صد درصد مازوت نیز خارج از میزان استاندارد بودهاند.»
ایرادات شرکت پالایش و پخش فرآوردههای نفتی
نماینده شرکت پالایش و پخش به نتایج آزمایشات سازمان حفاظت محیطزیست و سازمان ملی استاندارد اعتراض کرد و با او مخالف بود. این نماینده میگوید: «نیروگاه ری در دوره فعلی اصلاً نفتگاز نسوزانده و کاملاً گاز مصرف کرده. همچنین، درباره اتوبوسرانی تهران نیز همه حوالهها یورو بوده است.»
نماینده وزارت نفت برخلاف گزارشهای ارائهشده سازمان حفاظت محیطزیست، میگوید: «۸۵ درصد نیروگاههای تهران دارای نفتگاز یورو است و نسبت به پارسال هشت درصد افزایش داشته است.» او درباره انجام آزمایش کیفیت سوخت در پژوهشگاه صنعت نفت میگوید: «این پژوهشگاه مرجع سازمان حفاظت محیطزیست و استاندارد است. ما از همان هفت جایگاهی که معرفی شد، نمونهبرداری کردیم. در بسیاری از موارد میزان بنزن ثبتشده، نصف مقدار گفتهشده است. وقتی یک نمونه را در یک روز گرفته و با آن گزارشی جامع تهیه میشود، این مشکلات پیش میآید.»
وظیفه سازمان حفاظت محیطزیست پایش کیفیت سوخت است
«مریم آویشن»، سرپرست دفتر پایش فراگیر آلودگی محیطزیست، درباره سوخت نیروگاه ری میگوید: «هنگام نمونهبرداری، سوخت مورد استفاده نیروگاه ری گاز بوده است، اما سوخت مخزن کمکی، گازوئیل است. هدف نمونهبرداری نیز سنجش کیفیت گازوئیل و سوخت توزیعشده بود؛ زیرا با یک دکمه میتوان نوع سوخت مصرفی را تغییر داد.»
وزارت نیرو اجازه دسترسی به نیروگاهها را نمیدهد
رئیس مرکز ملی هوا و تغییراقلیم سازمان حفاظت محیطزیست از دسترسی ندادن وزارت نیرو به نیروگاهها میگوید: «در جلسات، حدود چهار بار از وزارت نیرو اجازه دسترسی خواسته شده تا بدانیم کدام نیروگاه چه سوختی مصرف میکند؛ اما این دسترسی داده نشد. بنابراین، نمیتوانیم مصرف گاز اعلامشده را صحتسنجی کنیم.»
«ناصر اسکندری»، معاون راهبری تولید شرکت برق حرارتی، درباره دسترسی به اطلاعات سوخت نیروگاهی میگوید: «اطلاعات سوخت نیروگاهی محرمانه است. این دسترسی به فردی مشخص و با ارائه مشخصات کامل، با امضای بالاترین مقام دستگاه داده میشود.»
«محمدجعفر قائمپناه»، معاون اجرایی رئیسجمهور، درباره بحثهای مطرحشده میگوید: «واقعیت این است که نمیتوانیم در زمستان همه نیروگاهها را فقط با گاز اداره کنیم؛ زیرا نیروگاهها اینگونه ساخته نشدهاند و سوخت دوم آنها گازوئیل است و ناچار به سوزاندن آن هستند.»
آلودگی هوا دیگر رازی سربسته یا پدیدهای نادر که فقط عدهای از آن خبر دارند، نیست. همه ما مدتهاست هوای آلوده را نفس میکشیم و عواقب آن بالاخره روزی یقه پیر و جوانمان را میگیرد. هرگونه تأخیر و یا سر باز زدن از پذیرش مسئولیت، چه توسط وزارت نفت و چه سایر نهادها، با جان مردم بازی میکند؛ بازیای که ممکن است مرگ زودرس انسانها را بههمراه داشته باشد.