موبایل هوشمند، اینترنت را به خانه آورد؟

اگر روزگاری دسترسی به زیرساخت‌هایی مثل جاده و مدرسه نشانه توسعه‌یافتگی و ابزاری برای توسعه بود و زمانی، برق و گاز این ویژگی را داشت اما امروزه دسترسی و بهره‌مندی به زیرساختی مثل اینترنت است که اهمیت دارد. دسترسی به اینترنت، به کسب و کارها کمک می‌کند تا محصولات خود را بهتر در بازار مبادله کنند و به خانوارها هم اجازه می‌دهد به اطلاعات بیشتری دسترسی داشته باشند، با کمک آن اطلاعات بتوانند کارهای روزمره خود را بهتر انجام دهند و همچنین از مزیت‌های اقتصادی اینترنت استفاده کنند.

برای مقایسه وضعیت دسترسی به اینترنت به نمودار توسعه دسترسی در این سال‌ها دقت کنیم. داده‌های طرح آمارگیری از هزینه و درآمد خانوار نشان می‌دهد که رشد دسترسی به اینترنت در سال‌های اولیه بررسی هم وجود داشته است اما در سال 1399 که کرونا فراگیر می‌شود، دسترسی رشد بیشتری دارد ولی از سال 1400 به بعد توقف می‌کند. این موضوع احتمالا به این خاطر است که کاربران بالقوه اینترنت در سال 1399 به دارندگان می‌پیوندند و رشد محدود در سال‌های بعدی هم احتمالا به دلیل اتمام عمر خانواده‌های مسن‌تری است که اینترنت نداشته‌اند.

به نظر می‌رسد که مهمترین عامل در گسترش اینترنت، دسترسی گسترده به موبایل هوشمند و توسعه اینترنت موبایل‌ها است. دسترسی به موبایل در جامعه حدود 96 درصد است و این موضوع، نشان می‌دهد با وجود دسترسی همگانی به موبایل احتمالا به دو دلیل هنوز طبق آمارها اینترنت همگانی نشده است. اولین مورد که محتمل است، دسترسی به موبایل هوشمند برای دسترسی به اینترنت است و دومی، عدم نیاز خانوارها یا توان آنها برای استفاده از اینترنت که مثلا به دلیل نداشتن سواد یا به دلیل سالخوردگی حاد، از اینترنت استفاده نمی‌کنند.

در وضعیت استفاده از اینترنت در هر استان همانگونه که مشاهده می‌شود، نابرابری میان استان‌ها هستیم. در استان سمنان و سیستان و بلوچستان نسبت دسترسی به اینترنت زیر ۶۰ درصد گزارش شده است اما در استان‌هایی مثل خراسان شمالی و بوشهر بالای 90 درصد گزارش شده است.

در مورد دسترسی به موبایل نسبت برخورداری خیلی متفاوت است و به عدد 87 درصد در استان سیستان و بلوچستان می‌رسد که عدد نسبتا بالایی است و در بعضی استان‌‌ها به 100 درصد هم میرسد. حال اگر از ابزارهای آماری بهره بگیریم، به این نتیجه می‌رسیم که 24 درصد پراکندگی نسبت برخورداری از اینترنت را فقط یک متغیر مالکیت موبایل توضیح می‌دهد. این نسبت عدد بالایی نیست اما عدد قابل توجهی است. بر اساس مدلی که از تخمین درصد برخورداری از اینترنت با موبایل داریم، استان‌های گیلان، لرستان و سیستان و بلوچستان نسبت به مالکیت موبایل، درصد برخورداری به اینترنت کمتری دارند و در مقابل، استان‌های تهران، خوزستان و فارس نسبت به مالکیت موبایل، درصد بالاتری از خانوارها اینترنت دارند.