چالشهای امنیت درآمدی سالمندان؛ بانک جهانی هشدار میدهد
بانک جهانی توصیه میکند دولتها از مستمری فراتر بروند؛ اصلاحات در بازار کار، آموزش مادامالعمر، و بهرهگیری از ابزارهای نوآورانه را در دستورکار قرار دهند
گزارش «امنیت درآمدی برای سالمندان» که در مؤسسه راهبردهای بازنشستگی صبا منتشر شده، ترجمه و تلخیص از مطالعه بانک جهانی در سال ۲۰۲۳ است. این گزارش به تشریح چالشها، چشماندازها، سیاستها و ابزارهای مختلف تأمین مالی و امنیت درآمدی سالمندان میپردازد.
تأکید این گزارش بر چهار منبع اصلی تأمین درآمد سالمندان است؛ 1)ادامه اشتغال، که با افزایش سن بهشدت کاهش مییابد 2) حمایت خانواده، که در بسیاری از کشورها در حال تضعیف است. 3) درآمد از داراییهای اندوختهشدن در طول زندگی 4) مستمریهای عمومی یا خصوصی از جمله این منابع هستند. پژوهش «امنیت درآمدی برای سالمندان» وضعیت منابع نامبرده شده را در کشورهای مختلف، تفاوت میان کشورهای توسعهیافته و درحالتوسعه و تأثیر ساختارهای اجتماعی و اقتصادی بر امنیت درآمدی سالمندان را موردبررسی قرار میدهد.
وضعیت نگرانکننده در کشورهای درحالتوسعه
در بسیاری از کشورهای درحالتوسعه نظامهای بازنشستگی سطح پوشش کافی ندارند و اشتغال بخش غیررسمی باعث محدودیت در دسترسی به حمایتهای بازنشستگی شده است. فقر سالمندی در بسیاری از این کشورها پنهان یا کماهمیت جلوه داده میشود، درحالیکه خطر افزایش شدید آن با سرعت گرفتن پیری جمعیت وجود دارد.
اگرچه مستمریهای غیرمشارکتی (مستمری اجتماعی یا کمکمعاش سالمندی) در حال گسترش است، اما هنوز برای اکثریت سالمندان کافی نیست. همچنین کاهش اندازه خانوار، تغییر الگوهای زندگی و تضعیف هنجارهای حمایت خانوادگی، سالمندان را آسیبپذیرتر کرده است.
توصیههای بانک جهانی
بانک جهانی در دهههای اخیر ابزارهای مالی و غیرمالی متعددی را برای کمک به کشورها به کار گرفته است. ارائه تسهیلات مالی و غیرمالی مانند برنامههای سیاستگذاری، تأمین مالی پروژههای سرمایهگذاری، آموزش و انتقال دانش از جمله این ابزارها است.
این گزارش توصیههایی مانند اولویتدادن به گسترش پوشش بیمهای بهویژه برای شاغلان بخش غیررسمی و زنان، تقویت ظرفیت نهادی و ارتباطات مؤثر با ذینفعان برای پایداری مالی و اجتماعی نظامها، جمعآوری دادههای بهتر و شفافتر و استانداردسازی گزارشدهی در کشورهای درحالتوسعه، اتخاذ نگاه جامعتر به امنیت درآمدی سالمندان که فراتر از مستمری رفته و شامل بازار کار، آموزش مادامالعمر، سلامت و مسکن، بهرهگیری از ابزارهای نوآورانه (طرحهای داوطلبانه، مستمریهای تطبیقی، پسانداز خودکار و…) برای تنوعبخشی به منابع درآمدی سالمندان ارائه کرده است.
چشمانداز آینده
امنیت درآمدی سالمندان نیازمند رویکردهای چندبعدی است که شمول مالی، عدالت بیننسلی، بهرهگیری از فناوری و تقویت نهادهای اجرایی را در بر میگیرد. موفقیت این سیاستها مستلزم تعهد سیاسی، مشارکت ذینفعان و استفاده از تجارب جهانی است.
بانک جهانی که بهعنوان تسهیلگر دانش و پشتیبان اجرای اصلاحات نقش کلیدی ایفا میکند هشدار میدهد که بدون اصلاحات سریع و عمیق، گذار جمعیتی به پیری میتواند به افزایش نابرابری بیننسلی و درون نسلی، فشار غیرقابلتحمل بر بودجههای دولتی و فقر گسترده سالمندی منجر شود.
منبع:
بانک جهانی (2023)، امنیت درآمدی برای سالمندان، ترجمه شیوا آقایی، مؤسسه راهبردهای بازنشستگی صبا، تهران