یارانه پنهان معادل بودجه کل کشور
در وضعیتی که معادل کل بودجه کشور یارانه پنهان پرداخت میشود، هنوز برخی اقشار زیر خط فقر زندگی میکنند و این واقعیت را نشان میدهد که شفافیت بودجهای در مورد یارانه پنهان پرداخت شده وجود ندارد.
بودجه دارای نقاط مبهمی است از جمله اینکه یارانه پنهانی درون بودجه وجود دارد که شفاف نیست. کل بودجهای که امسال دولت به مجلس ارائه کرده ۴۴۰ هزار میلیارد تومان است. در این بودجه ۴۴۰ هزار میلیارد تومانی حداقل برابر خودش یارانه پنهان درون بودجه وجود دارد.
به طور مثال روزی ۹۰ میلیون لیتر بنزین، به صورت یارانهای مصرف و از طرف دیگر به گاز و برق نیز یارانه پنهان تخصیص داده میشود. در این مورد شورای جهانی انرژی میگوید دولت ایران ۴۵ میلیارد دلار در سال یارانه انرژی میپردازد. اگر این مقدار را به قیمت دلار ۱۰ هزار تومان محاسبه کنیم. سالانه ۴۵۰ هزار میلیارد تومان یارانه انرژی پرداخت میشود. یعنی یارانه انرژی که دولت ایران هر ساله میپردازد چیزی معادل کل بودجه کشور است. این در حالی است که دولت کسر بودجه ۶۰ -۵۰ هزار میلیارد تومانی در بودجه سالانه دارد و این کسری بودجه را از محل استقراض از بانک مرکزی یا هر محل تورمزای دیگری تامین میکند. این موضوع از جمله موضوعات کلیدی است که باید به صورت شفاف در مورد آن گفتوگو شود و دولت در مورد آن توضیح دهد.
قدم اول شفافیت
من اعتقاد ندارم یارانه پنهان را یکباره حذف کنیم بلکه این موضوع را باید روشن کنیم و بفهمیم لااقل این یارانه به چه مصارفی میرسد. ۴۵۰ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان سهمش در رفاه مردم ایران چقدر است؟ قبلا در این مورد نوشتهام که مردم ما این یارانه را در جیب خود احساس نمیکنند، اما آثار منفی این یارانه انرژی به صورت آلودگی هوا ناشی از بنزین، گازوییل و... در سلامت مردم احساس میشود.
از طرف دیگر باید تاکید کنم بخشی از این یارانه فسادزا و این فساد آشکار است. هر کسی که بتواند وام یا ارز ارزانقیمت بگیرد برنده است. در دهه ۷۰ و ۸۰ هر کسی میتوانست یک کارخانه انرژی، به طور مثال کارخانه فولاد، لاستیک و کاشی تاسیس کند، دولت یارانهای به آنها میداد تا کارخانه را با ارز ارزانقیمت تاسیس کند. پس از آن دورهای رسید که با گاز یارانهای در کشور برق تولید شد و برق ارزان به این نوع تولیدکنندگان داده شد تا به تولید خود ادامه دهند. موضوع اساسی این است که آن مردمی که نتوانستند به ارز ارزانقیمت، گاز ارزانقیمت و برق ارزانقیمت دسترسی داشته باشند آیا مورد ظلم واقع شدند یا نه؟
بنابراین لازم است یارانه پنهان، معافیتهای مالیاتی و دیگر موارد مشابه در بودجه شفاف شده و مشخص شود که چه کسانی و به چه دلایلی از معافیتهای مالیاتی برخوردارند. این موارد باید در بودجه ذکر و سهم و نقش هر یک در بودجه رفاهی کشور مشخص شود.
در سال ۹۵ با آقای ربیعی وزیر سابق رفاه صحبت و سرانگشتی حساب کردیم سالانه حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان هزینه رفاهی پرداخت میشود. در آن زمان دلار ۳ هزار تومان بود. یعنی کشور ۷۰ میلیارد دلار بودجه رفاهی داشت. اما بخشی از مردم هنوز زیر خط فقر قرار داشتند. این یعنی فسادی در کشور وجود دارد که ناشی از میل طبقات و گروههایی است که به این میزان از یارانههای پنهان دسترسی دارند.
مجادلات بر سر بودجه بین دولتیها و مجلسیها
امروز که کمیسیون تلفیق مجلس در حال بررسی بودجه در مورد سرنوشت این مردم و کشور است، رسانهها و بهویژه صداوسیما میبایست جلسات کمیسیون تلفیق را به صورت زنده پخش کنند تا مردم در جریان جزییات درآمد و هزینه بودجه قرار بگیرند.
همانطور که میدانیم اصلیترین مجادلات بر سر بودجه بین دولتیها و مجلسیها صورت میگیرد. چرا باید اخبار این مباحث در مورد کمیسیون تلفیق مجلس فقط به اندازه ۵ دقیقه در تلویزیون بعد از اخبار بیستوسی پخش شود؟ چرا عملکرد کمیسیونهای مجلس به اندازه کافی آشکار و شفاف نیست؟
باید موضوعات مطرح شده در مورد بودجه به صورت شفاف و کارشناسی بحث شود و در اختیار مردم قرار بگیرد تا بدانیم درون بودجه چه اتفاقاتی میافتد و بشود در مورد آن تصمیمگیری کرد.