انتظار طولانی زنان برای اشتغال؛ مقاومتی بی‌صدا در بازار کار ایران
داده‌های نیروی کار مرکز آمار در ۱۴۰۳ نشان می‌دهند نیمی از بیکارانِ زن در صف‌های طولانی اشتغال مانده‌اند و کارفرمایان به راحتیِ مردان، آن‌ها را نمی‌پذیرند
مطابق آمار سالانه نیروی کار، مسئله اصلی کمبود اشتغال در ایران، نسبت پایین اشتغال زنان است. به عبارت دیگر نسبت اشتغال مردان به میانگین‌های جهانی نزدیک است، اما نسبت اشتغال زنان در ایران در سی سال گذشته هیچ‌گاه به مقدارهای متعارف آن در دنیا نزدیک نشده و ایران همیشه جزو بدترین عملکردها از منظر اشتغال زنان قرار داشته است تا حدی که این شاخص در ایران به کشورهای جنگ‌زده‌ای مانند سوریه، عراق، افغانستان، یمن و فلسطین شباهت دارد. به همین خاطر بدون توجه به اشتغال زنان، نمی‌توان از توسعه شغلی در ایران سخن گفت[1].
برخی بر این باورند که آمار پایین اشتغال زنان در ایران عوامل فرهنگی دارد و در واقع زنان در ایران تمایلی به کار کردن ندارند. اما مقایسه نسبت زن و مرد در افراد جویای کار این گزاره را تایید نمی‌کند.
مقاومت بازار کار در برابر حضور زنان
بررسی داده‌های نیروی کار مرکز آمار در ۱۴۰۳ نشان می‌دهد از کل افراد جویای کار، حدود ۳۶%، بیش از ۱۹ ماه در جستجوی شغل بوده‌اند؛ این سهم برای مردان نزدیک ۳۱%، اما برای زنان حدود ۴۷% است. به عبارت دیگر، تقریباً نیمی از بیکارانِ زن در صف‌های طولانی اشتغال مانده‌اند و کارفرما به راحتیِ مردان، آن‌ها را نمی‌پذیرد.
این تفاوت برای بیکارانی که بیش از 12 ماه در جستجوی شغل بوده‌اند نیز قابل مشاهده است. در آمار بین‌المللی منظور از بیکاری بلندمدت، دست کم 12 ماه جستجوی ناموفق برای پیدا کردن شغل است.
همان‌طور که در نسبت اشتغال نیز این شکاف جنسیتی به چشم می‌خورد، در بیکاری بلندمدت نیز شکاف جنسیتی مزمن و عمیقی بین مردان و زنان در بازار کار وجود دارد. به طور کلی بالای ۷۵% از زنان بیکار در ایران بیش از یک سال است که در صف اشتغال مانده‌اند. در حالی که این عدد برای مردان بین ۵۰% تا ۵۵% است. نگاهی آمار سالانه نیز نشان می‌دهد که این شکاف، مزمن و سابقه‌دار است.
آمار بیکاری بلندمدت در اروپا
نرخ‌های بیکاری بلندمدت اروپا در سال‌های اخیر بین ۳۶% تا ۴۲% در نوسان بوده که به صورت قابل ملاحظه‌ای از مقدار مشابه در ایران کمتر است. علاوه بر این، شکاف بین زنان و مردان در این نرخ بیکاری بلندمدت مشاهده نمی‌شود. به عبارت دیگر شکاف جنسیتی در آمار بیکاران بلندمدت یک رفتار طبیعی و متعارف در تمام دنیا نیست و می‌تواند چنین شکافی میان زن و مرد در بازار کار وجود نداشته باشد.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
یکی از مهم‌ترین عوامل پایین بودن نسبت اشتغال زنان در ایران را می‌توان از دل انتظار طولانی زنان برای ورود به بازار کار بیرون کشید. طبق تعریف مرکز آمار ایران، فرد «بیکار» کسی است که به صورت فعال جویای کار است ولی شغلی پیدا نمی‌کند. به عبارت دیگر، زنان «خواستِ ورود به بازار کار» را دارند اما نرخ ورود ایشان به بازار کار با تقاضای آن‌ها برای اشتغال متناسب نیست.
منابع: