تحلیل طبقاتی در عصر نئولیبرال جواب می‌دهد؟
مروری بر اثر رزماری کرامپتون؛ ترکیب رویکردهای کلاسیک و مدرن برای درک نابرابری‌های ساختاری
کتاب «طبقه و قشربندی اجتماعی» نگاهی است اجمالی به تاریخ چارچوب‌هایی که برای درک و تبیین تداوم نابرابری‌های اجتماعی پدید آمده است. در این کتاب، به میراث کلاسیک تحلیل طبقاتی و کارهای مارکس و وبر اشاره می‌شود. همچنین عنوان می‌شود نحوه اندازه‌گیری ساختار طبقاتی تلاش منظمی است برای عملیاتی کردن ساختار طبقاتی بر حسب تقسیم‌بندی ساختار شغلی.
در اینجا، هم طرح‌های طبقاتی رسمی مورد کندوکاو قرار می‌گیرد، هم طرح‌های جامعه‌شناختی و هم طرح‌هایی که محققان سیاست‌پژوهی و بازارپژوهی به کار می‌برند. سپس، بعد فرهنگی طبقه با شرحی از مفهوم «پایگاه» همراه با مفهوم «شهروندی» مارشال و رویکرد بوردیو به طبقه همراه با کاربردهای این رویکرد در بررسی طبقه متوسط و طبقه کارگر به میان می‌آید و سرانجام نقش خانواده در بازتولید نابرابری‌های طبقاتی و تحرک اجتماعی مطرح می‌شود.
فصل اول که عنوان کلیات را بر خود دارد، درباره تفرد و نئولیبرالیسم و سرمایه‌داری غایی به بحث می‌پردازد. به عقیده نویسنده در این فصل، هدف کتاب ﺑﺮ ﻣﺮور ﮐﻠﯽ ﺣﻮزه‌ای تاکید دارد ﮐﻪ ﺗﺴﻬﯿﻞﮐﻨﻨﺪه پیشبرد بحث در بین و درون مکاتب مختلف تحلیل طبقاتی است. کرامپتون اعتقاد دارد تحلیل ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻫﻨﻮز زﻧﺪه و در ﺣﺎل شکوفا ﺷﺪن اﺳﺖ و به جای ارائه رویکرد یا دیدگاه جدید، آنچه لازم است ترکیبی از رویکردهای گوناگون به طبقه و قشربندی است.
بر این اساس، فصل اول مروری اجمالی بر برخی تغییرات یک دهه گذشته است، چنان که از تغییر روابط طبقاتی و همچنین پیامدهای اجتماعی و اقتصادی آزاد کردن نیروهای بازار بر بنیان اصول نئولیبرالی تا تغییرات انجمن فوتبال بریتانیا مورد بحث قرار گرفته‌اند. به باور کرامپتون در جهان امروز و بر بنیان تفکر نئولیبرالی، سودآوری همچنان دلمشغولی اصلی شرکت‌های سرمایه‌داری است. انباشت عظیم ثروت تداوم دارد و مردم همچون گذشته، همواره خود را با دیگران مقایسه می‌کنند و در این وضعیت سلسله مراتب اقتصادی و اجتماعی تداوم می‌یابد، در نتیجه طبقه، کماکان وضعیت نامطلوب اجتماعی و اقتصادی ساختارمند منظمی است که نسل در نسل بازآفرینی می‌شود. از سوی دیگر در کتاب به کرات تاکید شده دنباله‌روی از مد در جامعه‌شناسی خاصه از جنبه فرهنگ و هویت، منجر به کند شدن تیغ تیز جامعه‌شناسی در بحث نابرابری‌های طبقاتی شده است.
فصل دوم کتاب با عنوان «رویکردها به تحلیل طبقه و قشربندی»، نگاهی است اجمالی به تاریخ چارچوب‌هایی که برای درک و تبیین تداوم نابرابری‌های اجتماعی پدید آمده است. همچنین فصل دوم به تصریح مفهومی طبقه می‌پردازد و بر بسیاری از طرق گوناگون تعریف طبقه و قشربندی و انواع موضوع‌های گسترده در این عرصه انگشت می‌گذارد. این بحث به جایگاه مباحث طبقه و قشربندی در موضوع‌های اصلی نظریه اجتماعی نیز می‌پردازد. به نظر نویسنده کتاب این مباحث اصلی، مواضع ناسازگاری را در زمینه درک امروز ما از دنیای اجتماعی پدید آورده و این امر شامل درک از طبقه و قشربندی نیز می‌گردد.
در فصل سوم با عنوان «تحلیل طبقاتی؛ میراث کلاسیک و تحولات آن در قرن بیستم» به بسط موضوع‌ها و مباحث جامع کارهای کارل مارکس و وبر درباره طبقه و تاثیر آنها بر جامعه‌شناسی و به طور کلی علوم اجتماعی پرداخته می‌شود. همچنین تاثیر دیدگاه آنها بر تحلیل طبقاتی بعد از جنگ جهانی دوم مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این کتاب و به‌ویژه فصل سوم آن را می‌توان اثری درباره تاریخ تحلیل طبقاتی به شمار آورد. بر بنیان نظر نویسنده کتاب برای درک کلیت نابرابری اجتماعی و تداوم آن باید با رویکردها و روش‌های گوناگون و متضاد کار کرد؛ چراکه رویکردهای متفاوت طبقه و قشربندی اغلب 180 درجه مخالف هم می‌کنند و اگر آمادگی کار با هر دو وجود داشته باشد می‌توان در اجراهای مختلف، کلیت واحدی را ترسیم کرد.
در فصل پنجم با عنوان «پیش‌بینی زودهنگام مرگ طبقه و تجدیدحیات به موقع آن»، تغییرات گسترده در جوامع معاصر و همچنین تبیین نظری این تغییرات که منجر به اظهارنظرهایی چون مرگ طبقات و خیزش تفرد می‌شود مورد بررسی قرار گرفته است.
فصل ششم با عنوان «طبقه و فرهنگ؛ اتنوگرافی طبقات»، به کندوکاو بعد فرهنگی طبقه و قشربندی پرداخته است.
فصل هفتم که «خانواده و تحرک اجتماعی و پیشرفت تحصیلی» نام دارد، شامل بررسی فرایندهای درهم تنیده تحرک اجتماعی و تفاوت‌های طبقاتی در پیشرفت تحصیلی است. در فصل آخر و هشتم کتاب نیز به تعمیق نابرابری‌ها و بحث درباره طبقه پرداخته شده و بحث طبقه فقیر همراه با بحث‌های امروزی درباره محرومیت اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است.
نویسنده کتاب در پایان پژوهش خود نتیجه گرفته تحول به سوی نئولیبرالیسم اقتصادی و سیاسی، محور رشد نابرابری طبقاتی است. بر این اساس امکانات جنبش‌های مخالف نئولیبرالیسم یا سرمایه‌داری به اجمال در کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.
طبقه و قشربندی اجتماعی
نویسنده: رزماری کرامپتون
ترجمه: هوشنگ نایبی
نشر: نی
سال انتشار: 1397
تعداد صفحات: 368 صفحه