صدایی پس از سی سال
درباره جیمز هانسن؛ مردی که ۳ دهه قبل درباره تغییرات اقلیمی هشدار داد
جیمز هانسن (James Hansen)، روز ۲۳ ژوئن ۱۹۸۸ (۳۰ سال قبل) در یک روز بسیار شلوغ، در واشنگتن، در مقابل کمیته انرژی و محیط‌زیست مجلس سنا گفت که «اثر گاز‌های گلخانه‌ای شناسایی شده و اقلیم زمین را تغییر می‌دهد.» در آن زمان، هانسن، رئیس موسسه مطالعات فضایی گودارد (Godard Institute) در ناسا بود. البته شهادت او اولین هشدار رسمی در مورد «اثر گاز‌های گلخانه‌ای» نیست. در این زمینه، در گزارشی سالانه در سال ۱۹۶۵ از سوی برخی دانشمندان اقلیمی به رئیس‌جمهور «لیندون جانسون» هشدار داده شده بود که «تغییرات قابل اندازه‌گیری و احتمالا تغییرات در اقلیم» در دهه‌های پیش رو ممکن هستند. اما هشدار هانسن در مجلس سنا نخستین هشدار در سطح ملی بود که به‌طور وسیع در روز‌های بعد تحت پوشش خبری قرار گرفت. روزنامه‌ها ماجرا را به همراه نموداری از «هانسن» در بالای صفحه اول کار کردند؛ نموداری که نشان می‌داد افزایشی بلند‌مدت در متوسط دمای جهانی رخ داده که سیر صعودی خواهد داشت. [مترجم: به گواه شواهد اقلیمی و بررسی اقلیم‌شناسان مدلی که هانسون در ۳۰ سال قبل ارائه کرد (Model Zero)، دقیق‌ترین مدلی است که تاکنون ارائه شده است].
در سی‌امین سالگرد هشدار هانسن، در هفته گذشته گروهی از دانشمندان «Nature» گزارش دادند میزان ذوب شدن یخ‌های قطب جنوب در دهه گذشته سه برابر شده و همان‌طور که در گزارش واشنگتن‌پست بیان شده «اگر این روند ادامه یابد، ما در معرض مشکلاتی جدی هستیم» (اگر یخ‌های قطب جنوب به‌طور کامل از هم بپاشند و ذوب شوند، سطح دریا‌های جهان ۶۱ متر افزایش خواهد یافت و اگر فقط بخش غربی و در معرض خطر یخ‌های قطب جنوب ذوب شوند، سطح دریا حدود ۳ متر افزایش می‌یابد).
همچنین در هفته گذشته، دانشمندان گزارش دادند اکثر قدیمی‌ترین درختان بائوباب (baobab) آفریقا، احتمالا به دلیل تغییرات اقلیمی از بین رفته‌اند. محققان ماه گذشته نیز نشان دادند افزایش سطح CO۲ سبب کاهش محتوای مغذی برنج می‌شود که از مهمترین منابع غذایی مردم جهان است. با این حال، واشنگتن همچنان این مشکل را نادیده می‌گیرد یا بدتر از آن، به‌طور فعالانه مانع تلاش‌ها برای رفع آن شده است. چگونه می‌تواند این‌گونه باشد؟
پاسخ احتمالی که به نظر می‌رسد همان است که هانسن حداقل با بخشی از آن موافق است؛ دانشمندان هستند که باید سرزنش کنند. هانسن اکنون ۷۲ ساله و بازنشسته ناسا است. او اخیرا به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته «افسوس نمی‌خورم از اینکه به اندازه کافی قادر به مطرح کردن این موضوع برای مردم نبوده‌ام». بسیاری از دانشمندان علوم اقلیمی نیز به شکلی مشابه می‌گویند آنها در موقعیتی نبوده‌اند که اطلاعات را به مخاطبان عمومی ارائه دهند و برای همین است که ده‌ها تارنما و چندین سازمان برای کمک به آنها برای برقراری ارتباط بهتر ایجاد شده است [مترجم: و البته اجتماعات و تارنما‌های منتشرکننده اطلاعات نادرست و تردیدآور با کمک‌های مالی شرکت‌های بزرگ نفتی مانع اصلی آنها بوده و است.]به عنوان کسی که مصاحبه‌های بسیاری با دانشمندان اقلیمی از جمله چندین‌بار با «هانسن» داشته‌ام، می‌توانم ادعا کنم آنها به تناسب جایگاهی که دارند و در حد و اندازه یک گروه منسجم، در بیان یافته‌هایشان خوب کار نکرده‌اند. در عین حال، ما ۳۰ سال را به مباحثات اقلیمی گذرانده‌ایم (در واقع ۵۳ سال! البته اگر گزارش «لیندون جانسون» در این زمینه به رییس‌جمهور را هم در نظر بگیرید)، بنابراین فکر می‌کنم زمان آن است که این خط داستانی را برای استراحت کنار بگذاریم.
برگردیم به سال ۱۹۸۸ و فقط به اطلاعاتی نظر کنیم که درباره تغییرات اقلیمی و در سبک غیرعلمی و از منظر غیردانشگاهی نوشته شده‌اند. سال بعد از آن بود که بیل مک کیبن (Bill McKibben) اولین کتاب را درباره این موضوع منتشر کرد که عنوان آن این بود «The End of Nature» که هدفش مخاطبان عامه بود. از آن به بعد کتاب‌هایی در دسترس قرار گرفتند که به طور کلی به تغییر اقلیم می‌پردازند و خوانندگان بیشتری می‌توانستند مشتاقانه با کمک آنها پیش روند. این کتاب‌ها شامل کتاب‌های کودکان، کتاب‌های کمیک و حتی کتاب تمرین رنگ‌آمیزی بود. در همین حال، مقالاتی در روزنامه‌ها و مجلات متعدد، برنامه‌های ویژه تلویزیونی و مستند‌هایی به این موضوع پرداخته و می‌پردازند. مهمتر از همه اینکه اکنون تغییرات اقلیمی واضح شده‌اند. دیگر لازم نیست شما مطلب ویژه‌ای بخوانید یا برنامه‌ای راجع به آن تماشا کنید یا درباره آن بشنوید. در بسیاری از نقاط جهان، تنها کاری که باید انجام دهید این است که به اطراف خود نگاه کنید. مثلا در حال حاضر در جنوب غربی ایالات متحده، چنان خشکسالی شدیدی به وقوع پیوسته که محدودیت‌هایی برای مصرف آب در آنجا وضع شده و بسیاری از جنگل‌های ملی بسته شده‌اند. «دک آرند»، رئیس نظارت بر اقلیم در مرکز مدیریت اقیانوسی و اقیانوس‌شناسی ملی اشویل (کارولینای شمالی) در این باره به آسوشیتدپرس می‌گوید «۳۰ سال قبل ممکن بود ببینیم قطاری از دوردست‌ها به سمت ما می‌آید، اما اکنون این قطار در اتاق نشیمن ما است». من می‌خواهم پیشنهاد بدهم به جای استفاده از این سالگرد برای سوگواری به مناسبت شکست دانشمندان اقلیمی [ جهت اجماع در اقدامات بازدارنده]، از آن برای جشن گرفتن استفاده کنیم. البته «جشن» احتمالا واژه کاملا صحیحی نیست، اما شاید مشخص شدن موفقیت آنها در صحت پیش‌بینی‌های‌شان ارزش‌اش را داشته باشد؛ آنها که سه دهه قبل به رهبری هانسن، مجموعه‌ای از پیش‌بینی‌ها را ساختند و امروز اکثر این موارد ثابت شده به ظاهر بسیار دقیق هم هستند. اینکه ما عموم مردم، بعد از این پیش‌بینی‌ها همچنان منفعل مانده‌ایم، در مورد ما بیشتر گویاست نسبت به آنچه در مورد آنها گفته می‌شود.
من با هانسن در یک پروژه ویدئویی مصاحبه کرده‌ام. از او پرسیدم آیا او پیامی برای جوانان دارد؟ او گفت: «چیز ساده‌ای است. من متاسفم که ما [نسل]یک‌چنین کثافت مفتضحی باقی می‌گذاریم.» آیا پیامی می‌تواند روشن‌تر از این باشد؟
ترجمه: امید رستمیان