قفسه | از ادبیات ستیزنده تا جمهوریخواهی در ایران
ادبیات ستیزنده
نویسنده: اصغر احمدی
نشر: آگه
قیمت: ۲۵ هزار تومان
تعداد صفحات: ۳۰۸ صفحه
محمد صدرالغروی-کتاب ادبیات ستیزنده نوشته اصغر احمدی تبیین جامعهشناختی تولید و محتوای گفتمان ادبیات داستانی سیاسی در دهههای چهل و پنجاه شمسی است. در این کتاب، ادبیات داستانی سیاسی به مثابه یک گفتمان مفهومسازی شده و میتوان آن را در مقوله جامعهشناسی ادبیات جای داد؛ چراکه رویکرد اصلی این پژوهش جامعهشناختی است. از سوی دیگر در این کتاب از آنجایی که صرفا ادبیات سیاسی مورد توجه قرار گرفته است، میتوان قائل به شاخه جدیدی به نام جامعهشناسی ادبیات داستانی سیاسی بود. بر این اساس گفتمانی دیدن ادبیات، پای رویکرد زبانشناسی را به این اثر باز کرده و موردی بودن آن سبب شده تا از روش تفسیر تاریخی استفاده شود. به همین سبب، کتاب ادبیات ستیزنده محل تلاقی جامعهشناسی، ادبیات، زبانشناسی، تاریخ و علوم سیاسی است و به همین اعتبار مطالعهای بینرشتهای به حساب میآید. این کتاب در ۴ فصل تدوین شده که در فصل یکم به طرح مساله و مرور و نقد پژوهشهای پیشین اشاره شده است. در فصل دوم مبانی نظری و روشی عنوان شده است. در بخش مبانی نظری به نظریات مرتبط با تولید گفتمان ادبیات داستانی سیاسی پرداخته شده است. بررسی دیدگاههای روبرت وسنو با عنوان گفتمانپژوه ناشناخته و رندال کالینز به عنوان تکمیلکننده نظریات وسنو از دیگر مطالب این بخش است. در بخش نظریات مرتبط با شکلگیری محتوای ادبیات داستانی سیاسی، نظریه گفتمان مطرح شده است. دیدگاه میخاییل باختین در به صحنه آوردن رمان و منصور معدل در بومیسازی نظریه گفتمان از دیگر مطالب بخش مبانی نظری است. همچنین در فصل سوم به تولد گفتمان ادبیات داستانی سیاسی و در فصل چهارم به چگونگی شکلگیری محتوای گفتمان ادبیات داستانی سیاسی پرداخته شده است. تحلیل گفتمان سیاسی رمانهای تنگسیر، نفرین زمین، سووشون، اسرار گنج دره جنی و همسایهها از دیگر مطالب قابل توجه این فصل است. بنا به گفته نویسنده کتاب، این پژوهش حدود ۳ سال طول کشیده است. در عین حال باید توجه داشت در اثر فوق با اینکه صورت و محتوای گفتمان ادبیات داستانی در عمل جداییناپذیر است، اما در اثر فوق سعی شده میان این دو، وجه تفکیک به وجود آید تا بدین ترتیب امکان مطالعه جداگانه آنها فراهم شود. بر این اساس از نکات قابل توجه کتاب ادبیات ستیزنده، مدد گرفتن از دانش تاریخی و مطالعات تاریخی در تبیین استدلالهای نظری است.
تاملات ابزاری
نویسنده: حسن قاضیمرادی
نشر: اختران
قیمت: ۱۷ هزار تومان
تعداد صفحات: ۱۹۹ صفحه
کتاب «تاملات ابزاری»، نوشته حسن قاضیمرادی نیمنگاهی به پروژه فکری سیدجواد طباطبایی است. مولف در این کتاب با طرح مباحثهای با مخاطبان آثار سیدجواد طباطبایی، موضوعاتی که در آثار طباطبایی پروژهای به نظر میرسند را تحلیل میکند. عنوان کتاب به این دلیل تاملات ابزاری انتخاب شده که نویسنده پشتوانه نظری آثار طباطبایی را پروژهای قلمداد میکند. از نگاه قاضیمرادی، انقلاب مشروطه و ویژگی فکر سیاسی در آن در کانون توجه طباطبایی است. چنانکه در آثار طباطبایی سیر تحولات اندیشه سیاسی در آثار و فعالیتهای سیاسی و فکری سه گروه از عاملان روشنفکران، دولتمردان اصلاحطلب و روحانیت مشروطهخواه دنبال میشود. به باور قاضیمرادی این سه گروه عاملان اصلی در پروژههای طباطباییاند. در اثر فوق با سنجش آثار طباطبایی نقش عاملان سیاسی در پروژه او شناخته میشود. به علاوه، از نگاه قاضیمرادی، پروژه طباطبایی شامل مولفههای ساختار فکری بوده که دو مولفه مهم آن، نخبهگرایی و دولتگرایی است. به عقیده قاضیمرادی، طباطبایی در آثارش از یک سو ادعانامههایی را علیه روشنفکران دوره مشروطه و جنبش مشروطه مطرح میکند و از سوی دیگر آثارش را به نفع روحانیت و دولتمردان و رجال اصلاحطلب پیش میبرد. قاضیمرادی در کتاب تاملات ابزاری و در بخش عاملان سیاسی، از روشنفکران پیش از مشروطه به ملکمخان میپردازد. همچنین در میان دولتمردان مصلح به امیرکبیر اشاره میشود. در میان روحانیت هم از میرزا محمدحسین نایینی نام برده میشود. بررسی روزنامههای دوره مشروطه و نقش انجمنهای مشروطهخواه از دیگر بخشهای کتاب است. در عین حال، پیرامون دولتمردان مصلحی، چون عباسمیرزا مطالبی نگاشته شده است. سیدجواد طباطبایی نظریهپرداز حوزههای فلسفه، تاریخ و سیاست است. او عضو سابق هیات علمی و معاون پژوهشی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران نیز بوده است. حسن قاضیمرادی هم پژوهشگر حوزه جامعهشناسی است. پژوهشهای او عمدتا در حوزه روانشناسی اجتماعی مردم ایران و تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران است. در پیرامون خودمداری ایرانیان (رسالهای در روانشناسی اجتماعی مردم ایران)، در ستایش شرم (جامعهشناسی حس شرم در ایران)، استبداد در ایران، کار و فراغت ایرانیان، تاملی بر عقبماندگی ما (نگاهی به کتاب دیباچهای بر انحطاط ایران نوشته جواد طباطبایی)، ملکمخان (نظریهپرداز نوسازی سیاسی در عصر مشروطه) و نوسازی سیاسی در عصر مشروطه ایران از جمله کتابهای منتشر شده قاصی مرادی در سالهای اخیر
زنان و دولت، پس از انقلاب
نویسنده: پرستو سرمدی
انتشارات: کویر
قیمت: ۱۸ هزار و ۵۰۰ تومان
تعداد صفحات: ۲۱۶ صفحه
کتاب زنان و دولت، پس از انقلاب نوشته پرستو سرمدی پیرامون شناخت و تحلیل چرایی و چگونگی تداوم وضعیت نابرابر زنان در ایران است. این اثر با توجه به اینکه یکی از تاثیرگذارترین نهادها بر وضعیت زنان دولتها هستند، به مطالعه اقدامات و رویکردهای دولتها در خصوص زنان و چگونگی تاثیر این رویکردها بر وضعیت نابرابر زنان میپردازد. از سوی دیگر نشریات و تشکلهایی که در مورد وضعیت زنان فعالیت میکنند، از موثرترین نهادها در حوزه زنان هستند. این نهادها میتوانند به عنوان واسطه میان زنان غیرمتشکل و نهادهای قدرت عمل کنند و در قالب جنبش اجتماعی بر عملکر دولتها تاثیر بگذارند. از اینرو، کتاب زنان و دولت تلاش کرده نحوه عملکرد و مطالبات مطرح شده از سوی نشریات و تشکلهای غیردولتی زنان را در دوره زمانی پس از انقلاب سال ۵۷ مورد مطالعه قرار دهد. به همین دلیل در کتاب فوق پنج دوره تاریخی مدنظر قرار گرفته است. دوره تاریخی اول از سال ۵۷ تا سال ۶۰ را دربر میگیرد. یعنی زمانی که نظام سیاسی تازهتاسیس با بحرانهای مختلفی مواجه است، اما مباحث مربوط به زنان از اسفند سال ۵۷ مورد توجه قرار میگیرد. بخش اول این فصل به اقدامات دولت در مورد زنان اختصاص دارد. بخش دوم این فصل نیز به نشریات و تشکلهای غیردولتی زنان میپردازد. در دوره تاریخی دوم بین سالهای ۶۰ تا ۶۷ شاهد تغییرات اجتماعی متناسب با گفتمان جناح مذهبی حاکم هستیم. در این فصل به مصوبات مجلس در خصوص زنان نیز اشاره شده است. در دوره سوم بین سالهای ۶۷ تا ۷۶ توجه به مشارکت و آموزش و اشتغال زنان از جمله مطالبات اصلی زنان است. در دوره تاریخی چهارم از سال ۷۶ تا ۸۴ تشکلهای زنان به تدریج رشد میکنند و تلاشهایی برای همگرایی در بین فعالان حقوق زنان انجام میشود. در دوره تاریخی پنجم بین سالهای ۸۴ تا ۸۸ شاهد تاکید دوباره دولت بر تقسیمبندی جنسیتی نقشها هستیم. سیاستهایی مانند سهمیهبندی جنسیتی دانشگاهها و تاکید بر نقش زنان در خانه از جمله رویکردهای مورد بررسی در این دوران است.
جمهوریخواهی در ایران
نویسندگان: محسن مدیرشانهچی، حسین شریعتی
انتشارات: کویر
قیمت: ۱۵ هزار تومان
تعداد صفحات: ۱۷۶ صفحه
کتاب جمهوریخواهی در ایران نوشته محسن مدیرشانهچی و حسین شریعتی به مباحث نظری و تاریخی جمهوریخواهی در ایران میپردازد. با توجه به جریانات متنوع جمهوریخواهی و تصورات مختلف این مفهوم در سیر تاریخی، در این کتاب بیان شده که جمهوریهای مطرح شده با چه ذهنیت و رویکردی پیگیری و مفهوم جمهوریت با چه برداشتهایی در تاریخ جمهوریخواهی ایران به کار رفته است. بر این اساس در کتاب، تاریخی جامع از پویشها و تحولات جمهوریخواهی در ایران به دست میآید و از نگاه تحلیلی به توضیح و تبیین روند جمهوریخواهی در ایران و رویکرد جمهوریخواهان در مطالبه آن پرداخته میشود. در فصل اول این کتاب کلیات و مباحث نظری مطرح شده است. فصل دوم نگاهی کوتاه به تاریخچه سلطنت در ایران دارد. فصل سوم به جمهوریت از بدو ورود به ایران تا انقلاب مشروطه اختصاص یافته و در فصل چهارم مفهوم جمهوریت از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی بررسی شده است.
در فصل پنجم به مفهوم جمهوریت در دوران سلطنت پهلوی اول پرداخته شده و فصل ششم به این مفهوم در عصر پهلوی دوم اختصاص یافته است. در فصل هفتم جمهوریت در فرایند استقرار جمهوری اسلامی تبیین میشود و فصل هشتم در ارتباط با فرضیه اصلی پژوهش، به بررسی برداشتهای گوناگون از مفهوم جمهوریت در تاریخ جمهوریخواهی ایران پرداخته و در نهایت نیز نتیجهگیری صورت گرفته است. به طور کل چنان که در کتاب اشاره میشود جمهوریخواهی در ایران از زمان طرح در دوره قاجار و پس از آن با برداشتها و تفاسیر گوناگون ارائه و پیگیری شده است. ایرانیان که بر اثر سابقه طولانی حکومتهای پادشاهی مطلقه وراثتی، فاقد تجربه دموکراسی بودند، بر اثر کسب آگاهیهای ناشی از ورود مفاهیم سیاسی جدید، به اعتراض علیه حکومت استبدادی پرداختند. سلطنت، نماد استبداد و اصلیترین مانع تحقق اراده سیاسی ایرانیان دانسته میشد. در نتیجه بهرغم آمیختگی سلطنت با سنت، جامعه ایران خواستار محو سلطنت شد. بدیهی است که جایگزین سلطنت، جمهوری است، در نتیجه جمهوریخواهی ایرانی بیش از آنکه مفهومی ایجابی و در راستای ایجاد یک نظام دموکراتیک باشد، مفهومی سلبی بود که صرفا در پی محو نظام سلطنتی به عنوان نماد استبداد مطلقه بوده است.