قلمرو رفاه

چگونه از بی‌خانمان‌ها حمایت کنیم؟

معرفی کتاب بی‌خانمانی و سیاستگذاری اجتماعی

سینا چگینی
سینا چگینی

بیخانمانی در ایران معمولا با کارتنخوابی یکی پنداشته میشود، در حالی که این دو معنای بعضا متفاوتی دارند. بیخانمانی مفهومی گستردهتر از کارتنخوابی است. در سالهای اخیر نیز به دلیل تغییرات ساختار اجتماعی و اقتصادی پدیده بیخانمانی بدل به موضوعی جهانگیر شده است. در یک معنای کلی بیخانمانی به همه افرادی اطلاق میشود که از تامین مسکن یا سرپناه برای خود ناتوان هستند و نیاز به حمایت اجتماعی در این خصوص دارند. در خصوص بیخانمانی و نحوه مواجه شدن با فرد بیخانمان دو نگاه کلی متفاوت وجود داد. یکی آنکه در ابتلا به بیخانمانی نقش فرد و تصمیمات فردی در زندگی را مهم میداند و تاکید دارد بر این که انتخابها و اراده افراد دلیل اصلی دچار شدن به بیخانمانی است. دامنه این دلایل فردی از تنبلی، اعتیاد، بیسوادی و... میتواند گسترده شود. این نگاه به پدیده بیخانمانی موسوم است به نگاه فردگرا، غیراجتماعی و روانشناسانه.

اما در نگاه دوم نسبت به بیخانمانی، دلیل این پدیده از یک موضوع فردی فراتر میرود. اشاره میشود به سطوح ساختاری. برای مثال نظام اجتماعی یا ساختار اقتصادی و فرهنگی موجود مهمتر از نقش فرد است در ابتلا به بیخانمانی. پارامترهای اجتماعی که بیانگر برخی ساختارهای اقتصادی و اجتماعی و جنسی هستند برجسته میشود برای تبیین بیخانمانی.

کتاب «بیخانمانی و سیاست اجتماعی» بیشتر سعی دارد نگاهی بر اساس سیاست اجتماعی به موضوع بیخانمانی بیفکند. یعنی توجه صرف به دلایل فردی را کافی نمیداند. در این کتاب سعی شده است با نگاهی ساختاریتر به پدیده بیخانمانی نگریسته شود. در این بین تجربه انواع سیاستهای تامیناجتماعی، مسکن، بهداشت، آموزش در خصوص بیخانمانها در بریتانیا مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته است. اگرچه تمرکز بیشتر کتاب روی سیاستهای اجتماعی مرتبط به بیخانمانی در بریتانیا است، اما نویسندگان سعی کردهاند با تحلیل جامعه شناختی از پدیده بیخانمانی درسهایی را برای دیگر جوامع ارائه دهند. این کتاب از جهت دیگر نیز حائز اهمیت است. در بسیاری از قسمتهای کتاب تجربه خود افراد بیخانمان از این موضوع از زبان آنها طرح شده است. همچنین به موضوعی اشاره شده که امروز به نام بیخانمانی افراد مجرد در جامعه شناخته میشود. در این کتاب از منظر شاخصهای طبقه اجتماعی و اقتصادی، سن، جنس، تعداد خانوار، وضعیت شغلی و وضع خانواده و غیره سعی شده تحلیلی جامع و کامل به پدیده بیخانمانی ارائه شود. در واقع ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از خلال شاخصهایی مورد بررسی قرار گرفته تا بتوان این ساختارها را عینیتر و تجربیتر مورد بررسی قرار داد. در نهایت و در متن این کتاب دلیل ساختاری اصلی و بنیادین وقوع این معضل اجتماعی تحت عنوان روابط اجتماعی و اقتصادی سرمایهداری آشکار میشود. کتاب بیخانمانی و سیاست اجتماعی یکی از نخستین کتابها به فارسی درباره موضوع بیخانمانی شهری است و از این جهت مطالب آن میتواند فتح بابی باشد برای گسترش مطالعه این موضوع در جامعه ایران با نگاه سیاست اجتماعی.

بی‌خانمانی و سیاستگذاری اجتماعی

نویسنده:  روجر باروز، نیکلاس پلیس، دبورا کویلگارس

مترجم: محمد خانی

نشر: انتشارات علمی فرهنگی

قیمت: ۲۵هزار تومان

تعداد صفحات: ۴۷۲ صفحه 

 

برچسب‌ها
معرفی کتاب